Kluger (slimme) Hans was een hengst die begin vorige eeuw in Duitsland leefde. Zijn eigenaar leerde hem een soort ’spraak’, zodat hij met Hans kon communiceren. Iedere letter van het alfabet en elk getal bestond uit een aantal kloppen op de grond met de voorhoef. Zo wist het paard de meest ingewikkelde vragen te beantwoorden. Dácht men.
Totdat gedragsdeskundigen erachter kwamen dat Hans had geleerd om tijdens het stampen nauwkeurig te letten op de kleine veranderingen in de lichaamshouding, waarmee zijn leraar onbewust de uitkomst van zijn eigen vraag aangaf. Het was Hans’ eigenaar niet gelukt om het denkvermogen van zijn paard te bewijzen, maar toch heeft hij het bewijs geleverd dat een dier de kleinste menselijke bewegingen opmerkt. Dat geldt voor honden net zo goed als voor paarden.
Bliksemsnel op de kleinste beweging reageren
Er zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd naar hoe honden reageren op subtiele menselijke gebaren, maar ook op een kleine beweging van ons hoofd of zelfs het draaien met de ogen. Daaruit bleek dat honden zelfs kunnen leren om bliksemsnel op een kleine beweging van het oog van hun baas, te reageren. Nadeel daarvan is dat ze dus ook kunnen leren om te reageren op ‘onbedoelde’ menselijke signalen. Bijvoorbeeld: Jij wilt heel graag dat je hond een speurproef goed afrondt en stuurt hem daarom, zonder dat je het in de gaten hebt, een bepaalde kant op. Of erger nog: een politie-, drugs- of reddingshond die tijdens het werk reageert op onbewust gegeven bewaren van zijn geleider…
Toch kunnen we de ervaringen van Hans ook positief in onze trainingen inbouwen. Als we de hond leren op onze kleinste bewegingen te letten, dan is het mogelijk dat we hem met een millimeterbeweging van ons hoofd, of door een beweging met onze ogen, over een haag of schutting sturen. We kunnen er namelijk van uitgaan dat onze vierbenige leerling ons voortdurend scherp in de gaten houdt.
