Al voor 1850 maakten herders op de heidevelden van Drenthe en op de Veluwe gebruik van ‘doesachtige’ honden om hun omvangrijke kudden schapen te hoeden en te bewaken. Het ging om zeer beweeglijke honden die goed konden springen en die over een groot uithoudingsvermogen beschikten. Slimme honden, die uitstekend in staat waren hun werkzaamheden zelfstandig uit te voeren. Hun ruige vacht (‘does’ is van oudsher een benaming voor honden met een warrelige vacht) zorgde ervoor dat ze bestand waren tegen alle weersomstandigheden, hun formaat voor een grote mate van wendbaarheid en beweeglijkheid.
Alle tekenen lijken erop te wijzen dat het ras al eeuwenlang in Nederland voorkomt, al was het dan niet onder de naam Schapendoes. Hij stond bekend als ‘Olde Grise’, Oudhollandse Herdershond of Herdersdoes. Over de vroege ontstaansgeschiedenis van de Schapendoes, officieel Nederlandse Schapendoes, valt weinig met zekerheid te zeggen. Er is een theorie die ervan uitgaat dat de Schapendoes is voortgekomen uit de veel grotere berghonden, die tot taak hadden de kudden te verdedigen tegen roofdieren. Toen die roofdieren langzamerhand uitstierven, was aan die bescherming geen behoefte meer en ging men ertoe over de honden steeds kleiner en dus goedkoper in onderhoud te fokken. Het is vrijwel zeker dat er een lichte verwantschap bestaat met min of meer soortgelijke honden elders in Europa zoals de Bearded Collie, de Briard, de Bobtail en de Polski Owczarek Nizinny.
Het volledige artikel kan je lezen in Onze Hond 10 – 2023. Dit nummer verschijnt op 17 november 2023.
