Diverse taken zorgden voor een grote diversiteit aan rassen. Ieder ras heeft zijn eigen specialiteit. Hoe zijn die rassen tegenwoordig, bijvoorbeeld als gezinshond? Welke karaktertrekken hebben ze, en waar blinken ze in uit? Dit keer een langharige bebaarde schone: de ‘Beardie’.
- Herkomst: Schotland
- Levensverwachting: 14 tot 15 jaar
- Karakter: zelfvertrouwen, Intelligent, Levendig, Alert, Actief
- Gewicht: Reu: 18 – 27 kg Teef: 18 – 27 kg
- Kleur: Zwart, Lichtbruin, Blauw, Zwartbruin, Bruin, Driekleurig
Herkomst Bearded Collie
Sinds honderden jaren lopen er, verspreid over heel Europa, langharige herdershonden met hangende oren en van vrij bescheiden formaat rond. Denk onder andere aan de Schapendoes en de Polski Owczarek Nizinny. De Bearded Collie behoort ook tot dit type honden, maar hoe hij precies tot ontwikkeling is gekomen, is onbekend. Het ras staat te boek als van Engelse afkomst maar het is waarschijnlijk te veronderstellen dat zijn oorsprong op het vaste land van Europa ligt.
Hoe hij in Groot-Brittannië terecht is gekomen, is niet zeker, maar er gaat een verhaal dat ergens in de zestiende eeuw een schip uit Polen in Schotland aanmeerde om schapen te kopen. De Polen hadden honden bij zich, waarschijnlijk behorend tot de Polski Owczarek Nizinny’s of nauw daaraan verwant, die uitstekend met de schapen konden werken. Enkele daarvan zouden geruild zijn tegen een aantal schapen en in Schotland gebleven. Uit kruisingen tussen deze honden en de plaatselijke herdershonden is uiteindelijk de Bearded Collie voortgekomen. Of het echt zo gegaan is of alleen maar een leuk verhaaltje?
Feit is dat er vanaf de zestiende eeuw vanuit Schotland meldingen gedaan worden over op Bearded Collies gelijkende honden. Niet altijd onder die naam en ze zagen er ook niet precies zo uit als de hedendaagse gecultiveerde rasvertegenwoordigers. Men had het over de Scottisch Mountain Collie en de Highland Collie maar de overeenkomsten zijn dusdanig, dat we er wel vanuit kunnen gaan hier met de voorouders van de huidige Bearded Collie te maken te hebben. Het waren ijverige werkers die zeer gewaardeerd werden vanwege hun prestaties met de schaapskudden.
Bearded Collie herdershond
Pas in de tweede helft van de negentiende eeuw, na de tweede wereldoorlog, ging men zich gericht toeleggen op het fokken van de Bearded Collie. Eigenlijk is dat ook nog min of meer bij toeval gebeurd. Ene mevrouw Willison dacht van een scha-penboer een Shetland Sheepdog pup gekocht te hebben maar moest enige maanden later constateren dat het hondje uitgroeide tot een Bearded Collie. Zij raakte gecharmeerd van het dier en besloot ermee verder te fokken en daarmee werd de registratie van de eerste echte Bearded Collie in het Engelse Stam-boek in 1948 een feit. Tegenwoordig is de Bearded Collie een echte gezinshond die het ook op tentoonstellingen goed doet. Vrijwel nergens meer wordt hij voor het echte werk met de schapen ingezet, desondanks is het nog steeds een enthousiaste werkhond met een echte herdershondenaard.
Karakter
Vrolijk, vriendelijk, sociaal, enthousiast, energiek en levenslustig zijn sleutelwoorden die op de charismatische Bearded Collie van toepassing zijn. Het is een gezelligheidsdier die prima op zijn plek is in gezinnen, maar in ieder geval bij mensen die voldoende tijd en zin hebben om veel met hun hond te ondernemen. Een hond voor op het erf of in een kennel is het zeer zeker niet, daar verpietert hij. Hij vertoeft graag in de directe omgeving van zijn gezin. Voor zijn baas is het dan ook een zeer aanhankelijke hond, die zich het liefste opkrult aan de voeten of, liever nog, op de schoot van de baas. Dat maakt hem echter nog geen schoothond, in tegendeel. De Beardie is een actieveling in hard en nieren. Op schoot kruipen doet hij alleen als hij voldoende in de gelegenheid is gesteld om zijn energie te lozen en als hij voldoende geestelijke uitdaging krijgt zodat hij ’s avonds moe en voldaan terug kan kijken op een welbestede dag. Een voldane Beardie is in huis niet al te nadrukkelijk aanwezig, al zit hij wel het liefst overal met zijn nieuwsgierige snufferd bovenop. Echt opdringerig zal hij zich niet gauw gedragen. Tegenover vreemden zijn de meeste Beardies vriendelijk en enthousiast, soms zelf een beetje té vriendelijk. Soms komen er wat gereserveerdere types voor, maar als hij eenmaal tot de conclusie is gekomen dat je gewoon een nieuwe vriend bent dan kan je ook niet meer stuk bij de Beardie. Toch is hij ook waaks. Vermeend onraad wordt met luid geblaf aangekondigd, maar daar zal het over het algemeen ook wel bij blijven. Het is geen hond die een inbreker resoluut het huis uit zal werken.
De meeste Beardies kunnen het uitstekend vinden met kinderen en zijn bereid tot eindeloze spelletjes met het kroost. Uiteraard geldt zelfs voor de zachtmoedige Bearded Collie dat dit altijd onder toezicht van een volwassene dient te gebeuren. Het is natuurlijk een herder en, inherent aan zijn natuur, kan hij soms de neiging hebben de kinderen bijeen te houden en er achteraan te rennen als ze proberen te ‘vluchten’. Voor erg jonge kinderen kan dit ras soms wel eens wat te onstuimig blijken te zijn. Ook kunnen zijn overvloedige haren uitnodigen tot vastpakken en vasthouden door de allerkleinsten – dat vinden veel Beardies echt niet prettig, behoed ze hiervoor.
Matigheid kent de Bearded Collie niet. Alles wat hij onderneemt, doet hij ook met volle overgave. Als hij eenmaal ergens aan is begonnen dan vertoont hij een haast compulsieve aandrang om zijn taak tot een goed einde te brengen. En dat kan hij doen met een ongekend fanatisme, zonder zich door wat dan ook te laten afleiden. Om hem het best tot zijn recht te laten komen moet je de Beardie dan ook niet vóór je laten werken maar mét je. Een goed opgevoede en getrainde Bearded Collie heeft aan een half woord genoeg. Het is een ‘pleaser’ die vaak al in zijn schulp kruipt als de baas alleen maar een boze stem opzet. Hij kan ook bijzonder clownesk uit de hoek komen. Niet zelden weet hij een lach op een gezicht te toveren dat even daarvoor nog op onweer stond.
Opvoeding en training
De Bearded Collie behoort tot de herdershonden en dat is een groep die uitvoerig gesocialiseerd dient te worden in hun jeugd. Een extra aandachtspuntje is dat veel Beardies behoorlijk geluidsgevoelig kunnen zijn. Wen hem dus al op jonge leeftijd op een speelse manier aan harde geluiden zoals knallen, onweer en vuurwerk. Heel zachtjes beginnen, leuke dingen met de pup gaan doen en langzaam opvoeren. Doe je dat niet dan zou het zomaar kunnen dat hij de tweede helft van december de straat niet meer op wil en bij onweer onder het bed ligt te bibberen van ellende. Een ander punt van aandacht is dat sommige Beardies wel heel erg graag blaffen. Dat kan zijn uit verveling, als er te weinig met de hond ondernomen wordt, maar ook bij opwinding, zelfs lichte, kan hij beginnen te blaffen. Zijn enthousiasme zorgt ervoor dat hij soms maar door blijft tetteren. Laten we het er maar op houden dat hij zichzelf wel erg graag hoort. Houd daarom de vinger aan de pols en leer de hond dat stil zijn veel meer plezierigs oplevert dan een hoop kabaal.
De Bearded Collie is een uitermate intelligente hond en dat is zowel een vloek als een zege. Hij leert makkelijk, snel en graag en dat is prima, maar dat houdt wel in dat je je weinig fouten kunt permitteren tijdens de opvoeding van de jonge hond. Verkeerd gedrag wordt net zo snel opgenomen als goed gedrag. En zie het er dan maar weer eens uit te krijgen! Je zult als baas dus sneller moeten denken dan je Beardie en dat is niet altijd even makkelijk. Een beetje inzicht in hondengedrag hebben is dus wel een pré voor je aan een Beardie begint.
Het trainen van zo’n energieke en slimme hond dient beloningsgericht en afwisselend te gebeuren om te voorkomen dat hij zich gaat vervelen. Een beetje gevoel voor humor hebben is overigens ook niet weg want die haarballen kunnen af en toe de gekste capriolen uithalen en daar kan je maar beter om lachen dan dat je er chagrijnig van wordt. De Beardie is nogal gevoelig voor de stemmingen van zijn baas. Zogenaamd vrolijk belonen terwijl je eigenlijk een rot humeur hebt kan je eigenlijk net zo goed laten; daar trapt hij echt niet in. Een hardhandige training is aan de gevoelige Beardie niet besteed en ook totaal onnodig. Consequent zijn en duidelijk in je communicatie naar de hond wél.
Beweging en gebruiksmogelijkheden
De Bearded Collie is een zeer energieke hond, die opgewekt en in een hoog tempo door het leven huppelt. Hij heeft een grote behoefte aan lichaamsbeweging. Daarin kan voorzien worden door lekkere wandelingen die, wat de volwassen Beardie betreft, nooit lang genoeg kunnen duren. Daarbij schuwt hij koud en nat weer niet, goed beschermd door zijn weelderige vacht als hij is. Ook een flinke duik in het water of, liever nog, prutsloten en modderplassen scharen veel Bearded Collies onder hun hobby’s. Voor de baas niet altijd een pretje want de jas van de Beardie is ideaal voor het in bulk vervoeren van zand, modder, water, takjes en andere rotzooi. En dat gaat allemaal mee naar huis of wordt vol liefde met je gedeeld door zijn smerige, natte lijf gezellig tegen je aan te schurken. Wat dat betreft is hij allerminst gierig. Voor mensen met smetvrees is dit ras dan ook totaal ongeschikt. Met honden die je onderweg tegenkomt, kan de gemiddelde Beardie prima overweg, het is geen ruziezoeker en hij heeft ook weinig behoefte om andere honden zijn wil op te leggen.
Door zijn formaat en bereidheid tot samenwerking met de baas is er dan vrijwel geen hondensport die je niet met de Beardie kunt beoefenen. Hij kan het prima doen in de hogere gehoorzaamheid maar de meeste Bearded Collies prefereren toch wat meer actiesporten, zoals schapendrijven, speuren, flyball of behendigheid, waarbij ze als een soort vliegende tapijten over de hindernissen zweven. Alleen voor het verdedigingswerk is hij niet echt toegerust. Waaks is hij wel maar het verdedigingswerk laat hij liever aan een aantal andere rassen over. Welke activiteiten je onderneemt kan de Beardie eigenlijke niet zo heel veel schelen. Als hij er maar deel van uit mag maken. De hele dag alleen thuis zitten is bijna het ergste wat een Bearded Collie kan overkomen.
Gezondheid en verzorging
De Bearded Collie is over het algemeen een redelijk gezond ras en een vrij sterke hond die de leeftijd van 12 tot 14 jaar kan bereiken. Er zijn wel eens problemen met erfelijke auto-immuunaandoeningen, zoals de Ziekte van Addison. Onbehandeld is deze ziekte dodelijk maar met een goede behandeling worden honden die hieraan lijden meestal net zo oud als gezonde honden, al zal zo’n hond zijn leven lang medicijnen moeten slikken. SLO is ook zo’n auto-immuunziekte die bij de Bearded Collie voor kan komen. Daarbij laten de nagels los van het voetbed. Verder komen binnen het ras oogafwijkingen voor zoals MPP, dat mogelijk cataract of grauwe staar kan veroorzaken. Ook bij dit relatief licht gebouwde ras kan heupdysplasie optreden. De Beardie heeft een zogenaamd ‘natuurlijk uiterlijk’ wat inhoudt dat de vacht niet getrimd of in model geknipt hoeft te worden. Dat neemt niet weg dat het goed onderhouden van de weelderige, lange vacht een tijdrovende klus is. De vacht moet in laagjes, vanaf de huid, van beneden naar boven geborsteld worden. Eventueel kan een grove kam gebruikt worden om klitten te verwijderen, maar daar moet voorzichtig mee omgegaan worden.
Als laatste wordt het haar vanuit een middenscheiding over de rug naar beneden geborsteld. Alleen even een borstel over de oppervlakte halen is onvoldoende omdat de ergste klitten zich meestal dicht op de huid bevinden. Wen de pup al jong aan borstelen. De vacht is dan nog kort en heeft weinig verzorging nodig. Wanneer zijn vacht eenmaal tot al zijn volwassen pracht is uitgegroeid moet de hond het eigenlijk al hebben leren accepteren, of liever nog: waarderen. Niemand zit erop te wachten om een uur lang een gevecht met de hond aan te moeten gaan om hem goed uitgeborsteld te krijgen. Tot slot eventueel de haren boven de ogen in een elastiek of knip doen als het steeds voor de ogen valt, zodat hij vrij zicht houdt.
Een Beardie die na een fikse wandeling druipend als een natte voddenbaal binnenkomt, kan je maar het beste gewoon op laten drogen en daarna even goed de borstel er overheen halen. Als hij écht roetzwart is kan de hond natuurlijk goed afgespoeld worden.
Kort gezegd is de Bearded Collie een hond voor actieve mensen met een meer dan gemiddeld inzicht in hondengedrag, die niet opzien tegen de uitgebreide borstelbeurten. (En beschikken over een goede stofzuiger en een stevige bezem).
Tekst: Jolien schat | Foto’s: Alice van kampen
