Willen we dat niet allemaal; dat onze hond luistert ‘als het moet’? Het is namelijk ontzettend belangrijk dat hij luistert als hij op het punt staat een drukke weg over te steken, maar… hoe weet jouw hond wanneer luisteren ‘noodzakelijk’ is?
Veel cliënten komen bij gedragstherapeut Marcel Nijland met het ‘probleem’ dat hun hond slecht luistert als het erop aan komt. Marcel: “Er wordt dan een situatie geschetst waarin het noodzakelijk is dat de hond luistert en dat dat dan niet gebeurt. ‘Hij moet dan wel luisteren!’ wordt er vaak nadrukkelijk aan toegevoegd, alsof ik dat nog niet helemaal begrepen had. Maar dat snap ik wel: dat een hond soms echt moet luisteren. Echter: strenger worden is zelden de oplossing, als een hond niet snapt wat de bedoeling is.”
De vraag is natuurlijk: heeft de eigenaar op zo’n situatie geoefend? Zo nee, dan is de oorzaak van het probleem direct vrij duidelijk. Heeft iemand er naar zijn mening wel op geoefend dan is vraag 2: hoe is dat oefenen in zijn werk gegaan? En vraag drie: is er op enig moment een periode geweest waarin de hond het gewenste gedrag goed liet zien?
Wanneer is een hond ‘eigenwijs’?
Neem nu Noortje. De eigenaresse komt met de klacht dat Noortje slecht luistert en moeilijk alleen kan zijn. Noortje is een kruising Jack Russell Terriër x Foxterriër. Noortje wordt direct als eigenwijs bestempeld door haar eigenaresse. Het is een hondje met een ondernemend, open en vriendelijk karakter en alleen daardoor al goed trainbaar. Enige eigenwijsheid zal zeker bij een dergelijke kruising mee kunnen spelen, maar dat is niet bij voorbaat de oorzaak van het minder goed luisteren. Het stempel ‘een eigenwijze hond’ legt de oorzaak van het gedrag direct buiten de invloed van de eigenaresse (een zogenaamde externe attributie). Daarmee geeft ze indirect aan dat ze er eigenlijk niets aan kan doen.
Hoe leer je een hond ‘luisteren’?
Een belangrijke vraag die je je altijd moet stellen is: wat heb ik gedaan om de hond gewenst gedrag aan te leren? Wat je een hond niet aangeleerd hebt, kan hij niet weten. Honden zijn niet zo goed in het begrijpen van onze wensen onder wisselende omstandigheden. Iets wat ze in de ene situatie goed doen, kunnen ze in een andere situatie totaal niet snappen.
De te volgen stappen zijn:
- Uitzoeken op welk signaal de hond reageert
- Trainen totdat de hond naar wens reageert op het gewenste signaal
- Afleidingen toevoegen
- Doortrainen naar de omstandigheden waarin de ‘eigenwijsheid’ optreedt
Binding verstevigen
Het is altijd een goed idee om de hond wat voergevoeliger te maken als je een training start. Een deel van Noortjes eten wordt als beloning verstrekt tijdens trainingen. Ook spel is van belang. Met spel kun je een hond aan je binden die aanvankelijk een slechte aandacht vertoont tijdens trainingen.
In de training ga je spel afwisselen met gehoorzaamheidsoefeningen zoals het komen aan de lange lijn, zitten, liggen enz. Het spel werkt als beloning, maar ook om de sociale binding te verstevigen. Bij Noortje werkt dat goed door haar ondernemende karakter. Ze vraagt er bij wijze van spreken om.
Controle houden
Een belangrijke regel tijdens trainingen is: zorg dat je oefeningen lukken door voldoende controle te houden. Houd een hond aan een (lange) lijn zodat hij niet weg kan lopen, maar wel maximale vrijheid heeft. Als Noortjes gehoorzaamheid verbetert en ze gaat minder ver weg, dan bouwen we de lange lijn af. Hier speelt het spel een belangrijke rol.
Als een deel van de trainingen buiten is gedaan, zal de hond meer voldaan zijn als ze thuis is en kan ze meer tot rust komen, met minder ondeugend gedrag tot gevolg.
Als Noortje gewend is om binnenshuis minder aandacht te krijgen en ook beter doorheeft dat aandacht een beloning is voor gewenst gedrag, zien we een veel gelijkmatigere hond ontstaan.
Luisteren als het noodzakelijk is
Voor eigenaren is ‘luisteren als het noodzakelijk is’ een logisch iets. Een hond zegt het niets. Wanneer is het noodzakelijk en wanneer niet? Dat zal een hond zich nooit afvragen. Je kunt het dus ook niet daar vanaf laten hangen. Is een eigenaar soms tolerant omdat het ‘niet noodzakelijk’ is dat de hond luistert, en soms streng ‘omdat het moet’, dan is hij voor zijn hond slecht voorspelbaar. Als trainer werk je zo vermijding in de hand.
Precies trainen op vaste reacties is voor een hond veel gemakkelijker te begrijpen. Dan leert de hond luisteren onder de omstandigheden waarin je het opgebouwd hebt. Voor een hond maakt het niet uit of het ‘moet’ of niet. Als een hond de opdracht snapt en het is beloond, dan is het uitvoeren van een opdracht de kortste weg naar een beloning. Strenger worden voegt daar weinig aan toe.
