Een hernia is een vervelende aandoening die niet alleen mensen kan treffen maar ook dieren zoals honden, katten en paarden. En in alle gevallen, zowel bij mens als dier, kun je voor een behandeling terecht bij een afdeling Orthopedie. Dierenarts Anna Tellegen onderzoekt bij honden wat de mogelijkheden zijn voor een meer effectieve pijnstilling. Ook bekijkt ze hoe je ontstekingen in de gewrichten, en daarmee ook weefselschade, kunt tegengaan. En wie weet profiteren daar straks ook mensen van!
Drs. Tellegen werkt bij de Universiteitskliniek voor Gezelschapsdieren in Utrecht als dierenarts Orthopedie. Ze doet dus niet alleen onderzoek maar ziet ook regelmatig een patiënt op de behandeltafel. Uiteindelijk wil ze orthopedisch chirurg worden. ‘Orthopedie is de leer van de ziektes van het bewegingsapparaat. Daarbij gaat het om de botten, gewrichten, spieren en pezen van de ledematen en de rug.’
Verschillen tussen mensen, honden en katten
De meest voorkomende orthopedische aandoeningen zijn lage rugpijn (rughernia’s), artrose, verwondingen en bottumoren. Allemaal zaken die ook bij mensen kunnen voorkomen. Wat is dan het verschil tussen dieren- en mensenorthopedie? ‘Mensen geven zelf aan óf ze pijn hebben, en waar precies,’ legt Tellegen uit. ‘Een dierenarts heeft andere methoden om uit te vinden wat er aan de hand is. We kijken bijvoorbeeld eerst uitgebreid hoe onze patiënten lopen. Vervolgens gaat het erom de exacte locatie van de kwaal te vinden.’ Het maakt daarbij nogal wat uit of het om een hond of kat gaat. ‘Een rughernia is bij een kat lastiger te herkennen, want bij een kat worden over het algemeen door de eigenaar minder hoge eisen gesteld aan het bewegingsapparaat. Klachten vallen dan niet zo gauw op.’ Tussen de verschillende rassen zijn er vaak ook verschillen. ‘Bij een Teckel of een Franse Bulldog treedt een hernia vaak acuut op, met plotseling ernstige pijn en uitvalsverschijnselen. Bij Duitse en Mechelse herders is er juist vaker sprake van een chronische overbelasting van de onderrug.’
Ontsteking Anna Tellegen heeft zich vooral toegelegd op rughernia’s en artrose. Onder de microscoop zien beide aandoeningen er vergelijkbaar uit, en in beide gevallen is er sprake van een ontsteking. ‘Dat leidt weer tot pijn en afbraak van weefsel. Zoiets kan optreden in alle gewrichten, maar voornamelijk in de knie, elleboog en de heup. Ook hier zie je vaak verschillende oorzaken: een genetische aanleg, slijtage, maar ook overgewicht.’
Alternatief
Een operatie kan in veel gevallen de klachten verhelpen. Waarom zoekt Tellegen dan naar een andere pijnstiller? ‘De gangbare behandeling bij rughernia’s is een langdurig traject, of het nu om opereren gaat of pijnbestrijding door middel van tabletten. De slagingskans bij een herniaoperatie is erg hoog, maar het herstel kan lang duren. Bovendien komt een aantal honden niet in aanmerking voor een operatie. Voor een operatie moet je de patiënt in slaap brengen, maar bij oudere of zieke honden brengt dat altijd een verhoogd risico met zich mee. Wat soms ook meespeelt zijn financiële beperkingen van de eigenaar. In deze gevallen is pijnstilling sowieso de enige uitweg. Maar langdurig gebruik van pijnstillers kan bij sommige patiënten leiden tot een maagperforatie.
Een alternatief voor opereren of voor de gangbare pijnstillers zou dus uitkomst kunnen bieden. ‘Wat ik nu probeer, is de werking aantonen van een pijnstiller die je rechtstreeks in het getroffen gewricht injecteert. Dat heeft enorm veel voordelen. Het leidt allereerst tot minder bijwerkingen. Bovendien, omdat de pijnstiller niet eerst de omweg via de maag en de bloedbaan hoeft te maken, kun je volstaan met een lagere dosis. Je hoeft het ook niet iedere dag toe te dienen: zo’n injectie werkt drie tot zes maanden. En de hond merkt niets van de injectie.’
Samenwerking
Anna Tellegen voert het onderzoek niet alleen uit. Ze werkt samen met onderzoekers van binnen en buiten de Universiteitskliniek voor Gezelschapsdieren: ‘Een van onze radiologen helpt mij bijvoorbeeld bij het analyseren van de MRI-scans. Hij doet zelf ook onderzoek naar rugafwijkingen. Met de collega’s van de Universiteitskliniek voor Paarden is er veel kennisuitwisseling. Het zou natuurlijk mooi zijn wanneer het nieuwe middel straks ook beschikbaar is voor paarden. Bovendien werk ik heel nauw samen met de buren van het ‘mensenziekenhuis’, het UMC. Ik heb meerdere malen een presentatie gegeven op een congres voor ‘mensenorthopeden’!’
Oproep Niet alleen de contacten met collega-onderzoekers zijn heel waardevol voor Tellegens onderzoek. Ze zou graag in contact komen met eigenaren van honden die last hebben van lage rugpijn. Weliswaar wordt een vergelijkbaar middel nu al getest bij mensen, maar om te testen of het ook werkelijk bij honden aanslaat is veel meer onderzoek nodig. Onderzoek waarvoor patiënten gezocht worden. ‘Het nieuwe middel zou echt een uitkomst zijn voor honden die niet goed reageren op tabletten, die niet voor operaties in aanmerking komen vanwege ouderdom of ziekte, of voor honden die al eens geopereerd zijn. Je voorkomt zo heel veel pijnklachten.’
(Dit artikel verscheen op 24 mei 2019. Ondertussen is dit onderzoek afgerond. Wilt u weten welke onderzoeken momenteel lopen, kijk dan op: www.diergeneeskunde.nl.
Tekst: Stephan van Meulebrouck. | Foto’s: Faculteit Diergeneeskunde
